ESKİ YUGOSLAVYA MİLLETLERİNİN DÜNYADA DAĞILIMI

(Türkçe ve Boşnakça-Doğan Prepol Poroviç’in çevirisi)

Eski Yugoslavya’da yaşayan beş halkın (Sırplar, Hırvatlar, Boşnaklar, Arnavutlar ve Slovenler) dünya çapındaki dağılımları bazı ortak desenler gösteriyor, ancak her biri kendi tarihsel, politik ve ekonomik bağlamına göre şekillenmiş. Genel tabloyu yorumlarken şu önemli başlıklar öne çıkıyor:

📍1. Tarihsel Göç Dalgaları ve Zamanlama

Bu halkların çoğu benzer zaman dilimlerinde göç etmiş:

• 1860–1914:Avusturya-Macaristan dönemi sonrası ekonomik nedenlerle büyük göç dalgaları (özellikle Sloven ve Hırvatlar).
• 1918–1945:Siyasi çalkantılar ve savaşlar; Arnavutlar ve Boşnaklar da bu dönemde kitlesel göçlere başladı.
• 1990’lar:Yugoslavya’nın dağılması, savaşlar, etnik temizlikler → Boşnak, Hırvat, Sırp ve Arnavut göçlerinde dramatik artış.
• 2000 sonrası:Ekonomik fırsatlar ve AB’ye entegrasyon ile özellikle genç nüfusun Batı Avrupa’ya göçü.

🌍2. Göç Lokasyonları – Ortak Hedef Ülkeler

Birçok halk benzer ülkelere göç etmiş. Bu, ekonomik merkezlere yönelme ve sosyal ağ etkisi ile açıklanabilir:

🧬3. Asimilasyon Seviyeleri ve Kimlik Koruma

Milletlerin kültürel kimliklerini koruma dereceleri değişken:

• Boşnaklar ve Arnavutlar:Türkiye gibi ülkelerde yüksek asimilasyon (özellikle eski göçmenlerde); Avrupa’da ise daha çok kimlik muhafazası.
• Hırvatlar ve Slovenler:Katolik kilisesi ve etnik dernekler aracılığıyla kimliği koruma güçlü.
• Sırplar:Ortodoks kilisesi üzerinden aidiyet korunmuş, ancak büyük şehirlerde asimilasyon artıyor.

📈4. Diaspora Büyüklüğü vs Ana Vatan Nüfusu

Bazı halkların diasporası, ülke içindeki nüfusa neredeyse eşit ya da daha büyük:

🔍5. Genel Pattern ve Yorum

1. Ekonomik göç + savaş göçü iç içe:İlk nesiller çoğunlukla ekonomik nedenlerle, sonrakiler çatışmalar nedeniyle göç etmiş.
2. Güçlü diaspora ≠ güçlü siyasi/lobicilik gücü:Örneğin Arnavut diasporası sayıca büyük, ancak siyasi etkisi Boşnak veya Hırvat diasporasından daha sınırlı olabiliyor.
3. Kimlik koruma, ülke ve jenerasyona göre değişiyor.ABD gibi ülkelerde yeni kuşaklarda entegrasyon daha yüksek, Avrupa’da ise etnik aidiyet daha canlı.
4. Diaspora, kültürel diplomasi ve kalkınma için dev potansiyel barındırıyor.

YAZIMIN BOŞNAKÇASI;

(Türkçe ve Boşnskça Doğan Prepol Poroviç’in çevirisi)

🌍DISTRIBUCIJA NARODA BIVŠE JUGOSLAVIJE U SVIJETU

Distribucija pet naroda koji su živjeli u bivšoj Jugoslaviji (Srbi, Hrvati, Bošnjaci, Albanci i Slovenci) širom svijeta pokazuje određene zajedničke obrasce, ali je svaka dijaspora oblikovana vlastitim historijskim, političkim i ekonomskim kontekstom. Kada se analizira opšta slika, ističe se nekoliko ključnih tačaka:

📍1. Historijski valovi migracija i vremenski okvir

Većina ovih naroda migrirala je u sličnim vremenskim periodima:

• 1860–1914: Nakon perioda Austro-Ugarske, veliki migracijski talasi zbog ekonomskih razloga (posebno Slovenci i Hrvati).
• 1918–1945: Političke nestabilnosti i ratovi; Albanci i Bošnjaci također započinju masovne migracije u ovom periodu.
• 1990-te: Raspad Jugoslavije, ratovi, etničko čišćenje → dramatičan porast migracija Bošnjaka, Hrvata, Srba i Albanaca.
• Nakon 2000-te: Ekonomske prilike i integracija u EU dovode do migracije mlađeg stanovništva u zapadnu Evropu.

🌐2. Lokacije migracija – Zajedničke ciljne zemlje

Mnogi narodi migrirali su u iste zemlje. Ovo se može objasniti ekonomskim centrima i efektom društvenih mreža:

🧬3. Nivoi asimilacije i očuvanje identiteta

Stepen očuvanja kulturnog identiteta razlikuje se među narodima:

• Bošnjaci i Albanci: Visok stepen asimilacije u zemljama poput Turske (posebno kod starijih migracija); u Evropi se identitet više čuva.
• Hrvati i Slovenci: Snažno očuvanje identiteta kroz katoličku crkvu i etničke udruge.
• Srbi: Identitet se održava kroz pravoslavnu crkvu, iako je u velikim gradovima asimilacija izraženija.

📈4. Veličina dijaspore u odnosu na matičnu populaciju

Kod nekih naroda, broj dijaspore je gotovo jednak ili čak veći od populacije u domovini:

🔍5. Opšti obrasci i zaključci

1. Ekonomske i ratne migracije su isprepletene: Prve generacije migriraju uglavnom iz ekonomskih razloga, dok kasnije valove pokreću sukobi.
2. Snažna dijaspora ≠ snažan politički uticaj: Na primjer, iako albanska dijaspora brojčano dominira, njen politički uticaj je često slabiji u poređenju s bošnjačkom ili hrvatskom dijasporom.
3. Očuvanje identiteta zavisi od zemlje i generacije: U SAD-u su nove generacije više integrisane, dok u Evropi etnička pripadnost ostaje izraženija.
4. Dijaspora predstavlja ogroman potencijal za kulturnu diplomatiju i razvoj.