OPTİĞİN BABASI: İBNÜ’L-HEYSEM

İslâm biliminin altın çağının en büyük beyinlerinden biri matematikçi, astronom, hekim, fizikçi ve “Optiğin Babası” İbnü’l-Heysem’dir. Tam adı Ebû Ali el-Hasan İbnü’l Hasan’dir. Orta çağ Avrupa’sında al-Hazen ya da al-Hacen olarak bilinir. 965’te Basra’da doğmuştur. 1039 ya da 1040 tarihinde Kahire’de ölmüştür.

Arap bilim adamı İbnü’l-Heysem’in çalışmaları, optikte yavaş yavaş orta çağ Avrupa’sına yayılacak bir devrimi temsil ediyordu. Ancak daha da önemlisi, o zamandan beri bilim adamları tarafından uygulanan deneysel yöntemin doğuşunu temsil ediyorlardı.

Onun çalışmaları en çok optik, matematik ve astronomi alanlarına katkı sağlamıştır. Mükemmel bir astronom, matematikçi ve doktor olmasının yanı sıra Galen ve Aristoteles’in çalışmaları üzerine en iyi yorumculardan biri olarak anılmaktadır. Öklid ve Batlamyus’un “matematiksel” yaklaşımını ve doğa bilimcilerin fiziksel doktrinini birleştirmesi gerektiğine inanıyordu.

OPTİĞİN BABASI: İBNÜ’L-HEYSEM

Birkaç yüzyıl sonra İbnü’l-Heysem’in “Kitab elMenazır” öncülüğünde geometrik optiğe ilgi dalgası, gökkuşağının temel problemi için gerçek ve nihai başarıya götürdü.

Bu alanda zamanın birçok otoritesinden biri olmasına rağmen, İbnü’l-Heysem en büyük etkiye sahipti. Bacon sürekli olarak onun isminden bahsetti, Pecham ve Witelo bilinçli olarak ana optik çalışmalarını İbnü’lHeysem’in perspektifinden sonra modelledi ve genişletti.

İbnü’l-Heysem’in vizyon teorisinin ana şemalarının yanı sıra yansıma ve kırılma yoluyla daha soyut görüntü oluşum geometrisinin ve birçok küçük detayın bu konuda Bacon, Pecham ve Witelo optiğiyle hemfikir olduğu gerçektir. İbnü’l Heysem’in teorisi kapsamlı ve sistematikti.

(Melek Ademi, İbnü’l-Heysem’in Gökkuşağı ve Hâle Risalesinin Eılhard Wıedemann’ın Tercümesi Üzerinden İncelenmesi, s.18-25)